Komentimi i ajeteve të agjërimit

(Shkruan: Mirsad ASLANI-autori është imam nga Prizreni)
Njëra nga shtyllat e Islamit është edhe agjërimi dhe si dëshmi për këtë kemi ajetet:

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ ١٨٣ أَيَّامٗا مَّعۡدُودَٰتٖۚ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَۚ وَعَلَى ٱلَّذِينَ يُطِيقُونَهُۥ فِدۡيَةٞ طَعَامُ مِسۡكِينٖۖ فَمَن تَطَوَّعَ خَيۡرٗا فَهُوَ خَيۡرٞ لَّهُۥۚ وَأَن تَصُومُواْ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ ١٨٤ شَهۡرُ رَمَضَانَ ٱلَّذِيٓ أُنزِلَ فِيهِ ٱلۡقُرۡءَانُ هُدٗى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَٰتٖ مِّنَ ٱلۡهُدَىٰ وَٱلۡفُرۡقَانِۚ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ ٱلشَّهۡرَ فَلۡيَصُمۡهُۖ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَۗ يُرِيدُ ٱللَّهُ بِكُمُ ٱلۡيُسۡرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ ٱلۡعُسۡرَ وَلِتُكۡمِلُواْ ٱلۡعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُواْ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَىٰكُمۡ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ ١٨٥
“O ju që besuat, agjërimi (saum) u është bërë obligim sikurse që ishte obligim edhe i atyre që ishin para jush, kështu që të bëheni të devotshëm. (jeni të obliguar për) Ditë të caktuara, e kush është i sëmurë prej jush ose është në udhëtim (e nuk agjëroi), atëherë ai (le të agjërojë) më vonë aq ditë. E ata që i rëndon ai (nuk mund të agjërojnë), janë të obliguar për kompensim, ushqim (ditor), i një të varfëri ai që nga vullneti jep më tepër, ajo është aqë më mirë për te. Mirëpo, po që se dini, agjërimi është më i mirë për ju. (ato ditë të numëruara janë) Muaji i Ramazanit që në te (filloi të) shpallet Kurani , që është udhërrëfyes për njerëz dhe sqaruesi i rrugës së drejtë dhe dallues (i të vërtetës nga gënjeshtra). E kush e përjeton prej jush këtë muaj, le të agjërojë, ndërsa kush është i sëmurë ose në udhëtim, le të agjërojë aq ditë nga ditët e mëvonshme. Allahu me këtë dëshiron lehtësim për ju, e nuk dëshiron vështërsim për ju. (të agjëroni ditët e lëshuara më vonë) Që të plotësoni numrin, të madhëroni Allahun për atë se u udhëzoi dhe që të falënderoni.” (Kuran, 2:185.)
Nga këto ajete shohim se fjala (sijam) rrjedh nga gjuha arabe dhe ka kuptimin ndalesa ose largimi nga diçka. Ndërsa në kuptim të përgjithshëm do të thotë largimi edhe nga të lejuarat e kësaj bote (prej agimit deri në perëndimin e diellit). Nga fjalët e Allahut xh.sh.: “O ju që besuat, agjërimi u është bërë obligim sikurse që ishte obligim edhe i atyre që ishin para jush.” (Kuran, 2:183.) – Këtu kuptojmë se obligueshmëria e agjërimit ishte edhe për popujt e mëparshëm.
Ajetin e lartpërmendur mufesirët e komentuan kështu:
– Disa thonë se ngjashmëria është në mënyrën e të agjëruarit, kurse të tjerët thonë që ngjashmëria është në sasinë e të agjëruarit.
– Por sipas shumicës së mufesirëve ngjashmëria dhe sasia nuk kanë të bëjnë me këtë pjesë të ajetit, ngase asnjë fe nuk ishte pa urdhërin e agjërimit.”
Në fjalët: لعلكم تتقون – Kështu që të bëheni të devotshëm. Eshtë theksuar qëllimi i agjërimit, ku fjala تتقون — Devotshëria – Do të thotë: “Të ruhesh (pra ruajtja nga mëkatet për të arritur devotshmërinë), sepse agjërimi ka ndikim në devotshmëri dhe e shton atë duke e mundur epshin dhe duke e larguar njeriun nga dëshirat e këqija. Ndërsa në anën tjetër jep vullnet për vepra të mira dhe i tregon vlerat e botës së amshueshme”.
Allahu xh.sh., ia lehtëson njeriut agjërimin dhe e liron nga ky ibadet në këto situata:
فمن كان منكم مريضا او عاي سفر “… E kush është i sëmurë prej jush ose është në udhëtim (e nuk agjëroi).” (Kuran, 2:184.)

1. SËMUNDJA- Disa komentues të Kuranit thonë se mosagjërimi është i lejuar për të gjitha llojet e sëmundjeve, ndërsa sipas shumicës së mufesirëve (komentuesve) mosagjërimi është i lejuar vetëm për ato sëmundje që dëmtojnë shëndetin dhe rrisin sëmundjen.

2. UDHËTIMI- Në lidhje me këtë termë dijetarët kanë pasur opinione të ndryshme.
– Sipas mendimit të Ebu Hanifes udhëtar është ai që udhëton tri ditë e tri net. Mendimi i Ebu Hanifes bazohet në lejimin e Pejgamberit a.s.v.s., i cili lejon për udhëtarin mes’hin mbi meste për tri ditë e tri netë. Gjithashtu gruas nuk i lejohet udhëtimi pa mahrem më shumë se tri ditë e tri net.

Në lidhje me prishjen e agjërimit gjatë udhëtimit ekzistojnë disa mendime:
– Sipas një mendimi agjëruesi obligohet që ta prish agjërimin në udhëtim. Por shumica e juristëve Islam nuk e përkrahin këtë mendim.
– Ndërsa sipas juristëve hanefi më e pëlqyera është që udhëtari të agjërojë nëse është në gjendje, sesa të mos agjërojë.

وَعَلَى ٱلَّذِينَ يُطِيقُونَهُۥ فِدۡيَةٞ طَعَامُ مِسۡكِينٖۖ – “E e ata që i rëndon ai (nuk mund të agjërojnë), janë të obliguar për kompensim, ushqim (ditor), i një të varfëri.” (Kuran, 2:184.). – Nëse e analizojmë ajetin kuptojmë se ky urdhër është i deroguar nga ajeti: فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ ٱلشَّهۡرَ فَلۡيَصُمۡهُۖ – “E kush e përjeton prej jush këtë muaj, le të agjërojë.”

Por të këtij mendimi nuk janë të gjithë mufesirët. Disa të tjerë mendojnë që ky ajet nuk është i deroguar dhe fjala يطيقونه- ka kuptimin mohues dhe kjo ka të bëjë me ata të cilët nuk kanë mundësi assesi të agjërojnë as në muajin e Ramazanit, e as jashtë këtij muaji andaj duhet të bëjnë shpagimin, që do të thotë ushqyerja e të varfërve.

Në gjuhën arabe ekzistojnë disa raste ku mohimi nuk ceket por nënkuptohet.
PAMUNDËSIA- وَعَلَى ٱلَّذِينَ يُطِيقُونَهُۥ فِدۡيَةٞ – ky ajet përdoret për ata të cilët kanë dhënë maksimumin nga mundësitë e tyre por kanë humbur shpresat që mund të agjërojnë, prandaj për ata është shpagimi. وان تصومو اخير لكم ان كنتم تعلمون – Mirëpo po që se dini, agjërimi është më i mirë për ju dhe më i dobishëm sesa shpagimi.
شَهۡرُ رَمَضَانَ ٱلَّذِيٓ أُنزِلَ فِيهِ ٱلۡقُرۡءَانُ – “Muaji i Ramadanit që në te (filloi të) shpallet Kurani .” Këto ditë janë, ditët e muajit të ramazanit, në të cilin muaj ka zbritur Kurani .
Nëse e analizojmë këtë ajet shohim se fjala شَهۡرُ– Muaji, është kryefjala, ndërsa ٱلَّذِيٓ- I cili është kallëzuesi. Prandaj, kuptojmë se: “Muaji i ramazanit është muaji kur ka zbritur Kurani dhe kjo është edhe arsyeja se pse muaji i ramazanit është i zgjedhur dhe i caktuar si muaj i agjërimit.”
وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَۗ – “Ndërsa ai që është i sëmurë ose gjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë aq ditë sa nuk i ka agjëruar)”. – Këtu janë të përsëritura dy nga tre rastet e lehtësimit për ata që nuk kanë mundësi të agjërojnë.
يُرِيدُ ٱللَّهُ بِكُمُ ٱلۡيُسۡرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ ٱلۡعُسۡرَ – “Allahu ka bërë lehtësi për ju, e jo vështirësi e mundime”. – Nga e gjitha kjo që thamë kuptojmë se Allahu xh.sh., gjithmonë ka bërë lehtësim ndaj robërve. Ai nuk u jep barë që nuk mund të mbaj robi i Tij. Edhe pse muaji i ramazanit është i obligueshëm për myslimanët, Allahu xh.sh., është aq bujar saqë përsëri i toleron në rastet e lartpërmendura.